29 Οκτωβρίου 2014

Παλαιολιθική Ελλάδα


   Με τον όρο παλαιολιθική Ελλάδα, εννοούμε την παλαιολιθική περίοδο για την Ελλάδα, όπως αυτή προκύπτει από την επιστημονική μελέτη και ανάλυση των ευρημάτων των ερευνών αυτής περιόδου, που είναι εντοπισμένες στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο. Είναι η αρχαιότερη και η μεγαλύτερη σε διάρκεια περίοδος, στην εξέλιξη του πολιτισμού, και ακολουθείται χρονικά από την επιπαλαιολιθική ή μεσολιθική περίοδο (περίπου 10000-6500 π.Χ. για την Ελλάδα).




Η παλαιολιθική περίοδος στην Ελλάδα χωρίζεται συμβατικά σε τρεις περιόδους:
  • Αρχαιότερη παλαιολιθική  (-περίπου 40000 π.Χ)
  • Μέση παλαιολιθική            (περίπου 40000-25000 π.Χ.)
  • Νεότερη παλαιολιθική        (περίπου 25000-10000 π.Χ.)



    Παρόλο που η έρευνα της παλαιολιθικής περιόδου άργησε να ξεκινήσει στην Ελλάδα (δεκαετία 1960), γρήγορα απέδωσε καρπούς και είναι σήμερα γνωστές γύρω στις 75 αρχαιολογικές θέσεις της παλαιολιθικής περιόδου. Οι θέσεις αυτές, είναι διασπαρμένες σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά. Οι περισσότερες εντοπίζονται στην Ήπειρο.



   Οι παλαιολιθικές θέσεις είναι κυρίως υπαίθριες ή σπηλιές κοντά σε λίμνες ή ποτάμια. Τα ευρήματα είναι κυρίως λίθινα εργαλεία και όπλαμικρόλιθοι, λεπίδες και όστρεα. Σπανιότερα είναι τα οστέινα ή από πυριτόλιθο εργαλεία. Λίγοι επίσης είναι οι σκελετοί που έχουν βρεθεί. Μοναδική είναι η ταφή γυναίκας αυτής της περιόδου, που βρέθηκε στο σπήλαιο Απήδημα της Μάνης, σε κοιλότητα του βράχου, σε συνεσταλμένη στάση, κτερισμένη με οστέινα εργαλεία.



   Αξιόλογα είναι τα άφθονα λείψανα από την παλαιολιθική χλωρίδα και πανίδα της Ελλάδας, που βοηθούν να ανασυντεθεί το φυσικό περιβάλλον εκείνης της εποχής, που ήταν πολύ διαφορετικό από το σημερινό.


Σημαντικές παλαιολιθικές θέσεις μπορούν να θεωρηθούν:



 Η μεγάλη σε χρονική διάρκεια παλαιολιθική εποχή καλύπτει τη γεωλογική περίοδο του Πλειστοκαίνου. Η ταραγμένη αυτή γεωλογική περίοδος, συνοδεύτηκε από μεγάλες κλιματικές και οικολογικές μεταβολές, όπως εναλλαγή παγετώνων και θερμών ή υγρών ενδιάμεσων σταδίων, αλλαγές στη στάθμη της θάλασσας, στη χλωρίδα και την πανίδα. Είναι προφανές ότι όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστο τον άνθρωπο και την πορεία του.
  Η χρονολόγηση των ευρημάτων της παλαιολιθικής περιόδου δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και καθορίζεται με ραδιοχρονολογήσεις, όπου αυτό είναι δυνατό, ή έμμεσα με τη χρονολόγηση των γεωλογικών στρωμάτων, μέσα στα οποία βρέθηκαν τα ευρήματα.
Οι λιγοστές ανασκαφές αυτής της περιόδου, έχουν ως αποτέλεσμα να μην είναι σχεδόν τίποτα γνωστό για τους παλαιολιθικούς κατοίκους της χώρας, πέρα από το ότι ήταν κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες. Η τροφή τους, όπως φαίνεται από τα υπολείμματα, περιελάμβανε άγρια δημητριακά (κριθάρι, βρώμη), όσπρια (αρακάς, φακές), καρπούς (φυστίκια, αμύγδαλα), διάφορα ζώα της πλούσιας πανίδας (ελαφοειδή, λαγοί, αίγαγροι κ.α.), πουλιά, ψάρια και όστρακα. Ίσως δεν είναι νομάδες, αλλά, τουλάχιστον στην τελική περίοδο, δείχνουν να έχουν εποχιακή μετακίνηση.
 Εκτός από τη χρήση σπηλαίων για προσωρινή κατοικία, δημιουργούν και υπαίθριους καταυλισμούς προσωρινού χαρακτήρα. Μοναδική είναι η κτερισμένη ταφή γυναίκας από το σπήλαιο Απήδημα της Μάνης, αλλά δεν είναι αρκετή για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.