Το Σπήλαιο των Πετραλώνων

Το Σπήλαιο των Πετραλώνων, καταστόλιστο με σταλαγμίτες και σταλακτίτες, σχηματίστηκε σε υψόμετρο περίπου 300 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας. 

  

Φίλιππος Χατζαρίδης 

  

    Εντοπίστηκε το 1959 από τον κάτοικο Πετραλώνων Φίλιππο Χατζαρίδη, από μια ωοειδή σχισμή διάκλασης (μήκους περίπου 0,7 μ) στο ασβεστολιθικό βουνό Κάλαυρος (ύψους 700 μ.), που δημιουργήθηκε την Ιουρασική εποχή (περίπου 150 εκατομμύρια έτη) σε υποθαλάσσια ιζήματα, τα οποία αναδύθηκαν σε διάφορες φάσεις στις επόμενες περιόδους. 

   Ο "μπάρμπα" Φίλιππος, όπως τον αποκαλούσαν,  είχε παρατηρήσει ότι ανάμεσα στους ασβεστολιθικούς βράχους υπήρχε στις πλαγιές του Κάλαυρου μία σχισμή,  γεμάτη   από πέτρες και χώμα, που παρουσίαζε τις εξής ιδιαιτερότητες:

  Τους  χειμερινούς  μήνες γύρω από το άνοιγμά της το χιόνι  έλιωνε νωρίτερα από άλλα σημεία της πλαγιάς του βουνού και ο αέρας  ήταν πιο ζεστός από αυτόν της ατμόσφαιρας.  Τους  καλοκαιρινούς  πάλι μήνες ήταν  πιο  δροσερός. 

  Από το ίδιο σημείο επίσης, κατά  διαστήματα, ακουγόταν να  προέρχεται  ένας υπόκωφος απαλός θόρυβος, σαν μία  ανάσα. 

  Ο Φίλιππος υπέθετε ότι από κάτω  περνούσαν  υπόγεια  νερά που διατηρούσαν  σταθερή  τη θερμοκρασία του αέρα πάνω από τη σχισμή, δημιουργώντας επίσης το σαν φύσημα θόρυβο.

  Για αρκετά χρόνια οι κάτοικοι του χωριού  δεν έδιναν  σημασία,  παρόλο  που,  λόγω  της  έλλειψης  υδάτινων  πόρων  στην περιοχή, ο εντοπισμός μιας  πηγής θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμος. Ύστερα από πολλές  παροτρύνσεις του  Φ.  Χατζαρίδη,  την  άνοιξη του 1959, έφθασε  πάνω από τη σχισμή  μία  ομάδα Πετραλωνιτών, οι οποίοι  έσκαψαν  στο εσωτερικό  της, αδειάζοντας το χώμα   που   περιείχε  και   είδαν  ότι οδηγούσε  σε ένα  κατακόρυφο  υπόγειο στενό πέρασμα. Δύο νεαροί χωριανοί,  ο  Βασίλης Γιαννακόπουλος και  ο  Χρήστος   Σαρηγιαννίδης,  με  τη βοήθεια  σχοινιών  και τεχνητού  φωτισμού κατέβηκαν σε ένα  βάθος 7 - 10  μέτρων.  


  Εκεί, προς  μεγάλη  τους έκπληξη,  αντί  για  υπόγεια   νερά, εσωτερικό ενός άγνωστου έως τότε Σπηλαίου. Τον  ίδιο  χρόνο, οι κάτοικοι  του χωριού παρατήρησαν ότι το νότιο τοίχωμά του, δεν ήταν  φτιαγμένο από ασβεστόλιθο, αλλά από  τσιμενταρισμένο χώμα  (λατυποπαγές). Έτσι, στη  συνέχεια  διάνοιξαν την  πρώτη (πλαϊνή) τεχνητή είσοδο, διαμέτρου 2 περίπου μέτρων.

  


Αυτή  η είσοδος,  διευκόλυνε  φυσικά τις εξερευνήσεις που επακολούθησαν,   τράβηξε   όμως  και την  προσοχή  σε κυνηγούς θησαυρών και συλλέκτες που συναποκόμιζαν   σταλαγμίτες, σταλακτίτες και   απολιθώματα, καταστρέφοντας έτσι ένα περιβάλλον  που  η  φύση είχε διαφυλάξει για εκατοντάδες χιλιάδες  χρόνια. Πάντως, οι ζημιές επεκτάθηκαν περισσότερο κοντά  σε αυτή την είσοδο και λιγότερο, λόγω δυσκολίας στην προσπέλαση, στα ενδότερα και ομορφότερα διαμερίσματα.

  Παρά  τη  μεγάλη παλαιοανθρωπολογική σημασία  του  Σπηλαίου, μονάχα το  1968,  και μετά από  προσωπικές  ενέργειες του Δρα Άρη Πουλιανού, αυτή η είσοδος προστατεύθηκε με μία πόρτα  ασφαλείας.

Κρανίο Αρχάνθρωπου Πετραλώνων

  
  Πιθανότατα κατά το ΜειοΠλειόκαινο, πριν από περίπου 5 εκ. χρόνια, σχηματίστηκαν οι βασικότερες στοές του Σπηλαίου. Αυτό, γίνεται παγκόσμια γνωστό το 1960 όταν, από έναν συγχωριανό του Χατζαρίδη, τον Χρήστο Σαρρηγιαννίδη και άλλα πέντε άτομα (εκ των οποίων τρεις επιστήμονες), βρέθηκε το περίφημο απολιθωμένο κρανίο του ανθρώπου των Πετραλώνων.

     

Άρης Πουλιανός

  Οι συστηματικές ανασκαφές του Σπηλαίου, ξεκίνησαν το 1965 από τον ιδρυτή της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος, καθηγητή ανθρωπολόγο Δρα Άρη Ν. Πουλιανό. 

 Οι έρευνές του απέδειξαν ότι οι Πετραλώνειοι Αρχάνθρωποι (δηλ. αρχαϊκοί Homo sapiens) είναι 700.000 περίπου ετών, γεγονός που τους καθιστά τους αρχαιότερους ευρωπαιοειδείς. 
  
  Η ηλικία αυτή στηρίχθηκε στη λεπτομερή ανάλυση της στρωματογραφίας (μέχρι σήμερα έχουν αποκαλυφθεί 34 γεωλογικά στρώματα), καθώς και τη μελέτη, τόσο των αρχέγονων παλαιολιθικών εργαλείων, όσο και των ειδών της παλαιοπανίδας που ανακαλύφθηκαν σε όλα σχεδόν τα στρώματα. 

  Ανάμεσα στα απολιθώματα των εξαφανισμένων ζώων συγκαταλέγονται λιοντάρια, ύαινες, αρκούδες, πάνθηρες, ελέφαντες, ρινόκεροι, μεγάκεροι, βίσωνες και διάφορα είδη ελαφιών και ιπποειδών, όπως επίσης 25 είδη πουλιών, 16 είδη τρωκτικών και 17 είδη νυκτερίδων.   

Ευρήματα Σπηλαίου Πετραλώνων

  Σημαντική για την επαλήθευση της ηλικίας της χρονολόγησης των ευρημάτων είναι η συμβολή της Αρχαιομετρίας (σύμφωνα με μεθόδους  Πυρηνικής Φυσικής). Τα υλικά που χρονολογήθηκαν είναι οστά, άργιλος, σταλαγμίτες και ίχνη φωτιάς (στάχτες, καμένα οστά) τα αρχαιότερα που άναψε ποτέ ανθρώπινο χέρι πάνω στη Γη (περίπου 800.000 ετών).

      

Χιλιάδες απολιθώματα κι άλλα ευρήματα βρίσκονται στο Ανθρωπολογικό Μουσείο, 

που χτίστηκε δίπλα στο Σπήλαιο. 

Το Ανθρωπολογικό Μουσείο δημιουργήθηκε,
δίπλα στο Σπήλαιο Πετραλώνων

    

Βίντεο - Ξενάγηση του Σπήλαιο των Πετραλώνων από την ψυχή των ανασκαφών του, 

κ. Άρη Πουλιανό, ο οποίος δέχτηκε έντονη διαμάχη από το Υπουργείο Πολιτισμού και τον Ε.Ο.Τ, προκειμένου να τον αναγκάσουν να σιωπήσει και να τον απομακρύνουν. 

Σημειωτέον, ο κ.Άρης Πουλιανός, πρόσφερε όλη την περιουσία του πατέρα του, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις δικαστικές διαμάχες με εκείνους... που ο ελληνικός λαός ψηφίζει για πολιτικούς του άρχοντες, καθώς για τις δαπάνες των ανασκαφών, όπως επίσης για τη δημιουργία του Ανθρωπολογικού Μουσείου, όπου κι ιδρυτής του είναι. 

πηγή: Α.Ε.Ε.(Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος)