϶ϵ ΟΛΥΜΠΙΟΣ ΛΙΘΟΣ ϶ϵ: Μανόλης Ανδρόνικος του Λεωνίδα (25 Οκτωβρίου 1919)

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ

Στις 25 Οκτωβρίου του 1919,

γεννήθηκε ο αρχαιολόγος

Μανόλης Ανδρόνικος, στην Προύσα.

(1919-1992)

Με την οικογένειά του, εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών, με πολύ καλές επιδόσεις.

Έπειτα, έγινε καθηγητής Kλασικής Aρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 1952.

Συμπλήρωσε τις σπουδές του στην Οξφόρδη με τον Sir John D. Beazley (1954-1955). Υπηρέτησε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Το 1957 εξελέγη υφηγητής της Αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), το 1961 έκτακτος καθηγητής της Β’ έδρας Αρχαιολογίας και το 1964 τακτικός καθηγητής στην ίδια έδρα.

Πραγματοποίησε πολλές ανασκαφικές έρευνες στην Βέροια, την Νάουσα, το Κιλκίς, την Χαλκιδική, τη Θεσσαλονίκη αλλά το κύριο ανασκαφικό του έργο συγκεντρώθηκε στην Βεργίνα, όπου ανέσκαψε το σημαντικότατο νεκροταφείο τύμβων των γεωμετρικών χρόνων και συνέχισε σε συνεργασία με τον Γ. Μπακαλάκη την ανασκαφή του ελληνιστικού ανακτόρου που είχε αρχίσει το 1937 ο Κ. Α. Ρωμαίος.

Κορυφαία στιγμή της καριέρας του θεωρείται η 8η Νοεμβρίου 1977, όταν στην Βεργίνα έφερε στο φώς ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία, τον βασιλικό τάφο του Φιλίππου του Β’ βασιλιά της Μακεδονίας. Ο τάφος ήταν ασύλλητος με ανεκτίμητα ευρήματα. Αυτή ήταν και μία από τις μεγάλες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 20ου αιώνα σε παγκόσμιο επίπεδο.

"Πήρα το τσαπάκι της ανασκαφής, που έχω μαζί μου από το 1952, έσκυψα στο λάκκο και άρχισα να σκάβω με πείσμα και αγωνία το χώμα κάτω από το κλειδί της καμάρας. Ολόγυρα ήταν μαζεμένοι οι συνεργάτες μου. (…) Συνέχισα το σκάψιμο και σε λίγο ήμουν βέβαιος. Η πέτρα του δυτικού τοίχου ήταν στη θέση της, απείραχτη, στέρια. (…)
-Είναι ασύλητος! Είναι κλειστός!
Ήμουν ευτυχισμένος βαθιά. Είχα λοιπόν βρει τον πρώτο ασύλητο μακεδονικό τάφο. Εκείνη τη στιγμή δεν ενδιαφερόμουν για τίποτε άλλο.Εκείνη τη νύχτα, όπως και όλες τις επόμενες, στάθηκε αδύνατο να κοιμηθώ περισσότερο από δυο τρεις ώρες.
Γύρω στις 12, τα μεσάνυχτα, πήρα το αυτοκίνητο και πήγα να βεβαιωθώ αν οι φύλακες ήταν στη θέση τους. Το ίδιο έγινε και στις 2 και στις 5 το πρωί. Οπωσδήποτε, συλλογιζόμουν, μέσα στη σαρκοφάγο πρέπει να κρύβεται μια ωραία έκπληξη. Η μόνη δυσκολία που συναντήσαμε ήταν πως την ώρα που ανασηκώναμε το κάλυμμα, είδαμε καθαρά πια το περιεχόμενο και έπρεπε να μπορέσουμε να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας και να συνεχίσουμε τη δουλειά μας, μόλο που τα μάτια μας είχαν θαμπωθεί απ’ αυτό που βλέπαμε και η καρδιά μας πήγαινε να σπάσει από συγκίνηση.
Μέσα στη σαρκοφάγο υπήρχε μια ολόχρυση λάρνακα. Επάνω στο κάλυμμά της ένα επιβλητικό ανάγλυφο αστέρι με δεκάξι ακτίνες, και στο κέντρο του ένας ρόδακας. Με πολλή προσοχή και περισσότερη συγκίνηση ανασήκωσα το κάλυμμα με το αστέρι πιάνοντάς το από τις δυο γωνίες της μπροστινής πλευράς.
Όλοι μας περιμέναμε να δούμε μέσα σ’ αυτήν τα καμένα οστά του νεκρού. Όμως αυτό που αντικρίσαμε στο άνοιγμά της, μας έκοψε για μιαν ακόμη φορά την ανάσα, θάμπωσε τα μάτια μας και μας πλημμύρισε δέος: πραγματικά μέσα στη λάρνακα υπήρχαν τα καμένα οστά. (…) Αλλά το πιο απροσδόκητο θέαμα το έδινε ένα ολόχρυσο στεφάνι από φύλλα και καρπούς βελανιδιάς που ήταν διπλωμένο και τοποθετημένο πάνω στα οστά.
Ποτέ δεν είχα φανταστεί τέτοια ασύλληπτη εικόνα. Μπορώ να φέρω στη συνείδησή μου ολοκάθαρα την αντίδραση που δοκίμασα καθώς έλεγα μέσα μου: “Αν η υποψία που έχεις, πως ο τάφος ανήκει στον Φίλιππο, είναι αληθινή και η χρυσή λάρνακα ερχόταν να ενισχύσει την ορθότητα αυτής της υποψίας, κράτησες στα χέρια σου τη λάρνακα με τα οστά του. Είναι απίστευτη και φοβερή μια τέτοια σκέψη, που μοιάζει εντελώς εξωπραγματική”.
Νομίζω πως δεν έχω δοκιμάσει ποτέ στη ζωή μου τέτοια αναστάτωση, ούτε και θα δοκιμάσω ποτέ άλλοτε".

Μανόλης Ανδρόνικος, "Το Χρονικό της Βεργίνας"

Εκδ. Μορφωτικό 'Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης - via Λογομνήμων
Πηγή: www.lifo.gr

Η πρόσοψη του διθαλάμου τάφου του Φιλίππου, με την αινιγματική τοιχογραφία του κυνηγιού.

Η τοιχογραφία απεικονίζει πιθανότατα το νεαρό Αλέξανδρο και τον πατέρα του σε κυνήγι.

«Πρόκειται για ένα πολύτιμο δείγμα ζωγραφικής, υψηλής τέχνης του 4ου αιώνα π.Χ., την περίοδο δηλαδή της ακμής της ελληνικής ζωγραφικής. Μαζί με την τοιχογραφία του τάφου της Περσεφόνης, είναι από τα ελάχιστα έργα ζωγραφικής που έχουν σωθεί από την αρχαιότητα»

Ασημένια οινοχόη με κεφάλι Σειληνού από τον τάφο του Φιλίππου.

Το εσωτερικό του τάφου του Φιλίππου ΄Β, στις πρώτες φωτογραφικές αποτυπώσεις.

Τα συμπεράσματα της ανατομικής ανάλυσης των οστών που βρέθηκαν στους βασιλικούς τάφους, δημοσιεύτηκαν από το International Journal of Medical Sciences. Συνηγορούν στην άποψη, ότι ο ασύλητος τάφος που ανακάλυψε ο Μανόλης Ανδρόνικος, είναι του Φιλίππου Β'.

Η μεγάλη χρυσή λάρνακα από τον τάφο του Φιλίππου. Στη μικρότερη, τα οστά της νεκρής νεαρής βασιλικής συζύγου σκεπάζονται από ένα χρυσοπόρφυρο ύφασμα.

Ελεφαντοστέινο γλυπτό. Βρέθηκε στον "τάφο του Πρίγκιπα".

Ασημένια υδρία-τεφροδόχος με χρυσό στεφάνι βελανιδιάς. Βρέθηκε στο βάθος του θαλάμου του "τάφου του Πρίγκιπα" πάνω σε ένα μικρό πέτρινο βωμό.

Γυναικείο στεφάνι ανθισμένης μυρτιάς. Βρέθηκε στον προθάλαμο του τάφου του Φιλίππου.

Ελεφαντοστέινες κεφαλές, από τη διακόσμηση της χρυσελεφάντινης κλίνης στο θάλαμο του τάφου του Φιλίππου. Απεικονίζουν πιθανόν τον Φίλιππο και τον Μεγαλέξανδρο.

Ο θώρακας από τη χρυσοποίκιλτη πανοπλία του Φιλίππου. Είναι παρόμοιος με αυτόν που φορά ο Μέγα Αλέξανδρος στην απεικόνιση της μάχης του με τον Δαρείο στο Μωσαϊκό της Νεάπολης.

Χρυσελεφάντινη ασπίδα του Φιλίππου.

Ο "τάφος της Περσεφόνης" με το μοναδικό μαρμάρινο θρόνο. Ο τάφος αποδίδεται στη μητέρα του Φιλίππου Ευρυδίκη, γι' αυτό και ονομάζεται επίσης "τάφος της Ευριδίκης".